Hoe reinig je peri-implantitis?

Op het gebied van mondherstel hebben tandheelkundige implantaten nieuwe hoop gebracht voor veel patiënten die last hebben van tandverlies of extracties. Implantaten worden vaak beschouwd als de "perfecte vervanging" voor ontbrekende tanden en helpen mensen om zowel een zelfverzekerde glimlach als een normale mondfunctie terug te krijgen. Echter, peri-implantitis - een ontstekingsaandoening - bedreigt vaak stilletjes de gezondheid van deze implantaten.

Wanneer peri-implantaire aandoening optreedt, betekent dit dat de zachte weefsels rondom het implantaat geïnfecteerd zijn en beginnen te verslechteren. Patiënten kunnen pijn, zwelling en zelfs problemen met bijten en kauwen ervaren. Zonder tijdige interventie en behandeling neemt het risico op falen van het implantaat aanzienlijk toe, waardoor alle eerdere inspanningen en verwachtingen zinloos worden.

Peri-implantitis wordt vaak in verband gebracht met een slechte mondhygiëne, waardoor een effectieve reiniging rondom het implantaat essentieel is. In de klinische praktijk maken tandartsen vaak gebruik van een gespecialiseerd hulpmiddel, een titanium borstel, om rond implantaten te reinigen. Dit hulpmiddel helpt de progressie van ontsteking onder controle te houden en herstelt de mondgezondheid.

Dus hoe kunnen we peri-implantitis wetenschappelijk en effectief reinigen? Laten we samen de juiste technieken en methoden verkennen.

Wat is peri-implantaire mucositis?

Peri-implant mucositis is de eerste fase in de progressie van peri-implantaire ziekten, net zoals gingivitis de eerste fase is van parodontitis. In dit stadium raakt het zachte weefsel rondom het implantaat geïnfecteerd, maar is het onderliggende bot nog niet aangetast.

Vergeleken met de verder gevorderde aandoening van peri-implantitis is peri-implant mucositis over het algemeen gemakkelijker te behandelen. Met goede mondhygiënische gewoonten en regelmatige professionele gebitsreinigingen (zoals schalen en polijsten) kunnen patiënten het ontstaan van deze ziekte effectief voorkomen of in een vroeg stadium onder controle krijgen, waardoor verdere achteruitgang wordt voorkomen.

Het is echter belangrijk om te weten dat tandheelkundige implantaten aanzienlijk minder weerstand hebben tegen schade door biofilm in vergelijking met natuurlijke tanden. Biofilm is een complexe laag micro-organismen, zoals bacteriën, die zich vormt op het oppervlak van tanden of implantaten en voortdurend het omliggende mondweefsel aantast. Daarom is het voorkomen van peri-implantaire en parodontale aandoeningen cruciaal, of je nu implantaten of natuurlijke tanden hebt.

Alleen door zorgvuldige preventieve zorg kunnen we ervoor zorgen dat zowel kunsttanden als natuurlijke tanden gezond en stabiel blijven en ons op de lange termijn van dienst kunnen zijn.

Hoe vaak komt peri-implantitis voor?

De werkelijke prevalentie van peri-implantitis staat niet vast, omdat deze varieert afhankelijk van de kenmerken van de onderzoekspopulatie en de diagnostische criteria die worden gebruikt om de aandoening te definiëren. Op basis van meerdere onderzoeken wordt de totale prevalentie echter geschat op ongeveer 20%.

Bepaalde bevolkingsgroepen lopen een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van peri-implantitis. Rokers zijn bijvoorbeeld kwetsbaarder vanwege de schadelijke stoffen in tabak, die het mondmilieu negatief beïnvloeden en het immuunsysteem verzwakken. Patiënten met diabetes zijn ook vatbaarder voor deze aandoening, omdat een verstoord metabolisch evenwicht de weefselgenezing kan belemmeren en de weerstand tegen infecties kan verminderen. Bovendien kunnen mensen die onvoldoende klinisch worden onderzocht vroege waarschuwingssignalen missen, waardoor de ziekte onopgemerkt kan voortschrijden.

Vooral opmerkelijk is het verhoogde risico bij patiënten met al lang bestaande tandheelkundige implantaten. Als implantaten jarenlang in de mond blijven, stapelen verschillende biologische en mechanische factoren zich op, waardoor het omliggende weefsel onder grotere spanning komt te staan en de kans op peri-implantitis toeneemt.

Wat veroorzaakt peri-implantitis?

Peri-implantitis is vaak nauw verbonden met een slechte mondhygiëne. Als de mondhygiëne onvoldoende is, kunnen bacteriën zich ophopen onder de tandvleesrand en tandplaque en biofilms vormen. Deze ongecontroleerde bacteriën leiden tot infecties en ontstekingsreacties in het tandvlees en het mondslijmvlies rondom het implantaat.

Naast onvoldoende hygiëne zijn er verschillende andere factoren die het risico op peri-implantitis aanzienlijk verhogen:

1. Roken: Tabaksgebruik heeft een negatieve invloed op de bloedsomloop in het tandvlees, waardoor de doorbloeding vermindert en de gezondheid van het weefsel wordt aangetast. Rokers zijn vatbaarder voor ophoping van tandplak, wat het risico op infecties en ontstekingen rond tandheelkundige implantaten verder verhoogt.
2. Diabetes: Patiënten met een slecht gecontroleerde bloedsuikerspiegel hebben vaak een verminderde bloedsomloop en een verminderde wondgenezing. Dit verzwakt het vermogen van het lichaam om infecties te bestrijden, waardoor de weefsels rond implantaten kwetsbaarder worden voor ontstekingen.
3. Immunosuppressie: Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met HIV/AIDS of die kankerbehandelingen ondergaan, lopen een hoger risico, omdat hun lichaam zich minder goed kan verdedigen tegen de ziekteverwekkers die peri-implantaire en parodontale aandoeningen veroorzaken.
4. Onjuiste plaatsing van implantaten: Een onjuiste plaatsing van het implantaat of onvoldoende ondersteuning van het omliggende bot kan de locatie gevoeliger maken voor bacteriële invasie en ontsteking.
5. Overmatige occlusale kracht: Overbelasting van het implantaat door veelvuldig kauwen op hard voedsel of abnormale bijtkrachten kan leiden tot microbreuken op het implantaatoppervlak. Deze microbeschadigingen dienen als broedplaats voor bacteriën en verhogen het risico op infectie.
6. Slecht passende kronen of restauraties: Verkeerd uitgelijnde of slecht passende prothesecomponenten kunnen het peri-implantaire weefsel irriteren, wat ontstekingen kan veroorzaken en uiteindelijk kan leiden tot peri-implantitis.
7. Vervolgafspraken overslaan: Regelmatige follow-ups bij een parodontoloog of tandarts zijn essentieel na implantaatchirurgie. Als je deze controles mist, kunnen kleine problemen onopgemerkt blijven en zich ontwikkelen tot ernstige peri-implantaire infecties.

Veelvoorkomende symptomen van peri-implantitis

Peri-implantitis is een mogelijke complicatie na chirurgie van een tandheelkundig implantaat die de stabiliteit van het implantaat op lange termijn en de algemene mondgezondheid van de patiënt kan bedreigen. Vroegtijdige herkenning van de symptomen is essentieel om snel te kunnen ingrijpen. Hieronder vindt u een gedetailleerd overzicht van de meest voorkomende klinische verschijnselen:

Symptomen van tandvlees

• Zwelling of roodheid: Een van de meest opvallende tekenen van peri-implantitis is gingivale ontsteking rond het implantaat. Gezond tandvlees is meestal roze, stevig en kleeft nauw aan het implantaat of tandoppervlak. Ontstoken tandvlees daarentegen lijkt gezwollen, gezwollen en rood of donkerrood als gevolg van vaatverwijding, verhoogde bloeddoorstroming en vochtlekkage in reactie op de ontsteking.
• Pusuitvloeiing (ettervorming): Naarmate de aandoening voortschrijdt, kan zich rond het implantaat een abces vormen, wat leidt tot pusafscheiding. Patiënten kunnen purulente afscheiding opmerken bij het tandenpoetsen, afspoelen of eten. Soms gaat de afscheiding gepaard met een vieze geur. Dit gebeurt wanneer immuuncellen en weefsel necrose en vloeibaar worden tijdens de strijd van het lichaam tegen infectie.
• Pijn of gevoeligheid: Patiënten kunnen pijn of gevoeligheid ervaren in het tandvlees rondom het implantaat, met name tijdens het kauwen, poetsen of wanneer het gebied wordt aangeraakt. De intensiteit van de pijn varieert: sommigen voelen slechts een licht ongemak, terwijl anderen ernstige pijn hebben die hun dagelijkse activiteiten belemmert. Dit komt door de prikkeling van zenuwuiteinden in het ontstoken tandvleesweefsel.

Mondgeur

• Slechte adem (halitose): Peri-implantitis gaat vaak gepaard met een merkbaar slechte adem. Dit wordt veroorzaakt door de proliferatie van bacteriën die voedselresten en eiwitten in de mondholte afbreken, waarbij vluchtige zwavelverbindingen en andere onwelriekende stoffen worden geproduceerd. De geur is misschien niet zichtbaar voor de patiënt, maar kan wel door anderen worden waargenomen, wat de sociale interacties en het gevoel van eigenwaarde van de patiënt kan beïnvloeden.

Veranderingen in stabiliteit van implantaten

• Mobiliteit van implantaten: Beweeglijkheid van implantaten is een verder gevorderd symptoom van peri-implantitis. Normaal gesproken zijn implantaten osseogeïntegreerd en stevig verankerd in het kaakbot. Een ontsteking kan echter leiden tot de vernietiging van het ondersteunende bot, waardoor de stabiliteit verloren gaat. Patiënten kunnen het gevoel hebben dat het implantaat verschuift bij het kauwen en in ernstige gevallen kan het implantaat merkbaar bewegen bij lichte druk.

Botverlies

• Botdefecten of botresorptie: Ernstige peri-implantitis kan leiden tot aanzienlijk botverlies rond het implantaat. Radiografisch onderzoek, zoals röntgenstralen of CBCT (Cone Beam Computed Tomography), kan een verminderde botdichtheid, een verstoorde trabeculaire structuur en zelfs zichtbare botdefecten aantonen. Een dergelijk verlies van botondersteuning brengt de stabiliteit van het implantaat verder in gevaar en verhoogt het risico op falen van het implantaat.

Wat zijn de behandelingsopties voor peri-implantitis?

De behandeling van peri-implantitis bestaat voornamelijk uit mechanisch debridement en antimicrobiële therapie. In meer gevorderde gevallen kan chirurgisch ingrijpen nodig zijn. Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van veelgebruikte behandelmethoden:

Mechanisch Debridement

Principe: Er worden gespecialiseerde instrumenten gebruikt om tandplak, tandsteen en ontstoken granulatieweefsel van het implantaatoppervlak en de omringende weefsels te verwijderen. Hierdoor worden irritatiebronnen direct geëlimineerd, ontstekingsmediatoren verminderd en weefselgenezing en -regeneratie bevorderd.

Algemeen gereedschap:

• Titaniumborstels: Deze borstels worden gebruikt door parodontologen in klinische omgevingen en verwijderen effectief tandplak en tandsteen van het implantaatoppervlak en de omringende weefsels.
• Ultrasone scalers: Gebruik hoogfrequente trillingen om aanslag van tandsteen te breken en te verwijderen.
• Handmatige curettes: Voor een preciezere reiniging van het implantaatoppervlak en geïnfecteerde parodontale pockets.
• Luchtschuren (zandstralen): Biedt een goede reinigingsefficiëntie. Het abrasieve materiaal beïnvloedt echter zowel de reinigingsresultaten als de oppervlakteruwheid. Natriumbicarbonaat met grote korrels is bijvoorbeeld effectief, maar verhoogt de oppervlakteruwheid aanzienlijk.

Antimicrobiële therapie

Antibacterieel mondwater:

• Chloorhexidinegluconaat: Een veelgebruikt antimicrobieel mondspoelmiddel voor peri-implantitis. Een 0,12% oplossing kan het risico op peri-implantaire ontsteking effectief verminderen door bacteriële kolonisatie te remmen. Een concentratie van 2% kan echter de celmigratie onomkeerbaar remmen en de levensvatbaarheid van fibroblasten, myoblasten en osteoblasten in vitro aanzienlijk verminderen.
• Andere mondspoelingen: Samengestelde boraxspoelingen, combinatieformules van chloorhexidine, enz. kunnen onder begeleiding van een tandarts worden gebruikt.

Topische gels:

Minocycline hydrochloride zalf: Kan plaatselijk worden aangebracht of op de aangetaste plek worden geïnjecteerd om bacteriën te helpen elimineren en infectie onder controle te houden.

Orale geneesmiddelen:

Voor ernstigere infecties kunnen systemische antibiotica worden voorgeschreven, zoals Metronidazol, Tinidazol, Amoxicilline of Roxitromycine. Deze mogen alleen worden ingenomen onder professioneel medisch toezicht.

Chirurgische behandeling

Indicaties: Wanneer peri-implantitis ernstig is en niet-chirurgische behandelingen de infectie onder controle hebben, maar er nog wel alveolaire botdefecten zijn, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn.

Gebruikelijke chirurgische technieken:

• Osteoplastie (botrecontouring): Vervormt beschadigd alveolair bot om genezing te ondersteunen.
• Bottransplantatie: Vult gebieden met botverlies op om botregeneratie te stimuleren.
• Flapchirurgie met debridement: Hierbij wordt de tandvleesflap opgetild om geïnfecteerd weefsel te verwijderen en biomaterialen toe te passen om de botdichtheid te behouden en de celdeling in het defecte gebied te bevorderen.
• Geleide weefselregeneratie (GTR): Er wordt een biomembraan over het botdefect geplaatst om invasie van weke delen te voorkomen en ruimte te creëren voor nieuwe botvorming.
• Implantaat verwijderen: In gevallen van uitgebreide botvernietiging en mobiliteit van het implantaat kan chirurgische verwijdering van het implantaat noodzakelijk zijn.

Hoe kan ik peri-implantitis voorkomen?

Het voorkomen van peri-implantitis vereist uitgebreide zorg, waaronder dagelijkse mondhygiëne, aanpassingen aan een gezonde levensstijl en regelmatige professionele follow-ups. Hier volgt een gedetailleerde gids:

Dagelijkse mondhygiëne

Juiste poetstechnieken

• Kies de juiste tandenborstel: Gebruik een tandenborstel met zachte haren en een kleine borstelkop om effectief rond het implantaat te reinigen zonder het tandvlees te irriteren. Speciale borstels voor tandheelkundige implantaten hebben zachtere borstelharen en ergonomische borstelkoppen die beter passen bij de mondstructuur.
• De poetsmethode onder de knie krijgen: Gebruik de Bass-techniek - houd de tandenborstel in een hoek van 45° naar de wortel en plaats de borstelharen deels in de sulcus van het tandvlees en deels op de tandvleesrand. Tril zachtjes in korte horizontale bewegingen (ongeveer 1 mm) 10 keer per sectie, waarbij u 2 tot 3 tanden tegelijk poetst en het poetsgebied overlapt terwijl u beweegt. Poets minstens twee keer per dag gedurende niet minder dan 3 minuten per keer.

Gebruik van tandzijde, interdentale ragers en mondspoelers

• Flosdraad: Bij implantaten kunnen er voedselresten achterblijven tussen de tanden. Schuif het flosdraad voorzichtig in de opening en beweeg het op en neer om de interproximale oppervlakken te reinigen.
• Interdentale ragers: Ideaal voor grotere openingen of specifieke implantaatstructuren. Kies de juiste maat en beweeg de borstel voorzichtig heen en weer.
• Orale Irrigators: Gebruik waterstralen onder hoge druk om vuil en bacteriën te verwijderen van moeilijk bereikbare plaatsen. Gebruik een of twee keer per dag voor optimale reinheid.

De kroon van het implantaat of de prothese reinigen
Gebruik een tandenborstel met zachte haren om het oppervlak van de implantaatkroon of -restauratie voorzichtig te reinigen. Vermijd hard of scherp gereedschap om krassen op het implantaatoppervlak te voorkomen.

Aanpassingen in levensstijl

Stoppen met roken
Roken vermindert de doorbloeding van het tandvlees en verzwakt de immuunafweer, waardoor implantaten kwetsbaarder worden voor infecties. Studies tonen aan dat rokers 2 tot 3 keer meer kans hebben om peri-implantitis te ontwikkelen. Stoppen met roken is essentieel voor het behoud van gezonde implantaten.

Bloedsuiker onder controle
Mensen met diabetes lopen een hoger risico door een verminderde bloedsomloop en een tragere genezing. Volg strikt het medisch advies om de bloedsuikerspiegel binnen een normaal bereik te houden door regelmatige controle en medicatie.

Vermijd overmatige kauwkracht
Vermijd het kauwen op hard voedsel (bijv. noten, krabschalen) in combinatie met implantaten. Overmatige druk kan het implantaat of de restauratie beschadigen en het risico op ontstekingen vergroten. Kies voedsel met een gematigde textuur en kauw gelijkmatig aan beide zijden.

Regelmatige controles en onderhoud

Routine tandheelkundige controles
Volg het schema van uw tandarts voor follow-ups: meestal na 1, 3 en 6 maanden na het plaatsen van het implantaat en daarna minstens één of twee keer per jaar. Tandartsen beoordelen de gezondheid van de omliggende weefsels met behulp van röntgenfoto's en sonderingen om vroege tekenen van complicaties op te sporen.

Professioneel schoonmaken
Naast thuisverzorging is regelmatige professionele reiniging essentieel. Tandartsen gebruiken gespecialiseerde instrumenten, zoals ultrasone scalers en curettes, om tandplak en tandsteen rond implantaten grondig te verwijderen en zo peri-implantitis te helpen voorkomen.

Kan peri-implantitis vanzelf overgaan?

Peri-implantitis kan over het algemeen niet vanzelf genezen, maar gevallen in een vroeg stadium kunnen klinisch te genezen zijn met eenvoudige behandeling

Peri-implantitis is een ontstekingsziekte die de zachte en harde weefsels rondom een tandheelkundig implantaat aantast. Het wordt voornamelijk veroorzaakt door slechte mondhygiëne, wat leidt tot de ophoping van tandplak en tandsteen op het implantaatoppervlak. Deze ophoping veroorzaakt een immuunreactie die leidt tot ontsteking van het omliggende zachte weefsel en geleidelijke resorptie van het alveolaire bot.

Naarmate de aandoening voortschrijdt, wordt de hechting tussen het implantaat en de omringende weefsels aangetast. Deze schade is meestal progressief en aanhoudend en het lichaam heeft beperkte mogelijkheden om de ontsteking en weefselvernietiging op natuurlijke wijze te herstellen.

Zonder tijdig ingrijpen kan de ontsteking verergeren, wat leidt tot verder botverlies en separatie op het raakvlak tussen implantaat en bot. Uiteindelijk kan dit leiden tot het losraken van het implantaat of zelfs tot volledig falen van het implantaat. Als peri-implantitis eenmaal is begonnen, is het immuunsysteem van het lichaam alleen meestal onvoldoende om de gezondheid te herstellen. Dit komt doordat een tandheelkundig implantaat een vreemd voorwerp is en de ontstekingsreactie rond een implantaat verschilt van die van natuurlijke tanden. Als gevolg daarvan is het herstellend vermogen van het lichaam relatief beperkt.

In de vroege stadia van peri-implantitis - als de ontsteking zich nog beperkt tot de weke delen (mucositis) - kan klinische genezing echter vaak worden bereikt met eenvoudige behandelingsmaatregelen.